Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Kolbuszowej

Relacje

Od Austro-Węgier do Polski Niepodległej : rok 1918 w Kolbuszowej - widowisko historyczne

10 czerwca 2018 roku na kolbuszowskim Rynku odbyło się widowisko historyczne zatytułowane „Od Austro-Węgier do Polski Niepodległej : rok 1918 w Kolbuszowej”. Widowisko przygotowane przez Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną w Kolbuszowej, udało się zrealizować dzięki pozyskaniu dotacji finansowej z Programu „Niepodległa. Choć początek widowiska rozpoczął się w Niwiskach - o czym będzie odrębny artykuł - my skupimy się na tym, co wydarzyło się w Kolbuszowej. Warto przypomnieć, że Ziemia Kolbuszowska znajdowała się pod zaborami aż 146 lat, gdyż wraz z pierwszym zaborem w 1772 roku, została wcielona do Austrii.

Celem widowiska było przybliżenie lokalnej społeczności, jak wyglądało przejęcie władzy z rąk austriackich w Kolbuszowej w 1918 roku, w oparciu o wspomnienia Jana Hupki, "Z czasów Wielkiej Wojny : pamiętnik nie kombatanta". Przybliżenie postaci dra Jana Ernesta Hupki wydaje się być tym istotniejsze, że w powszechnej pamięci zapisał się jako polityk, konserwatysta, ziemianin, znany ze swej działalności politycznej w rządach i Sejmie Galicyjskim, a mało znana jest jego działalność związana z odzyskaniem Niepodległości. W rolę dra Jana Hupki wcielił się Wojciech Kwiatkowski, aktor Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie.

W styczniu 1914 r. Jan Hupka został wybrany Prezesem Wydziału Rady Powiatowej w Kolbuszowej. W czasie I wojny światowej pragnął zjednoczenia ziem polskich. 22 XI 1914 r. został we Wiedniu członkiem Naczelnego Komitetu Narodowego, który był politycznym i organizacyjnym zapleczem Legionów Polskich dowodzonych przez Józefa Piłsudskiego i reprezentował polskie interesy przed rządem austriackim. Utworzył w Kolbuszowej 24 sierpnia 1914 r. Powiatowy Komitet Narodowy, mający prowadzić werbunek do Legionów Polskich, i kierował jego pracą do roku 1917.

W 1915 roku kierował rozdziałem żywności dla ludności części Królestwa, okupowanej przez wojska austriackie. W 1916 r. objął funkcje szefa departamentu opieki Naczelnego Komitetu Narodowego, pomagającego inwalidom-legionistom oraz wdowom i sierotom, i pełnił je do likwidacji Naczelnego Komitetu Narodowego w połowie października 1917 r.

W roku 1918 wszedł jako członek Wydziału Rady Powiatowej do Rady Przybocznej przy komisarzu Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Kolbuszowej, ponadto był członkiem Rady Nadzorczej Banku Krajowego we Lwowie. Po zakończeniu działań wojennych piastował także godność marszałka powiatu.

W roku 1920, gdy najazd sowiecki zagroził niepodległości Polski i patrioci organizowali powiatowe Komitety Obrony Państwa, dr Jan Hupka stanął na czele komitetu w Kolbuszowej, organizującego wiece, na których wzywał mężczyzn do wstępowania do wojska, a wszystkich ludzi do składania ofiar pieniężnych na sprawy państwowe.

Widowisko rozpoczął efektowny wjazd dr Jana Hupki na kolbuszowski Rynek, na który przybył zabytkowym samochodem. Przywitał go Jerzy Osiniak, wnuk Marcina Osiniaka, który wspólnie z Janem Hupką przemawiali 27 października 1918 roku na kolbuszowskim Rynku, podczas wielkiej, ponad 6000-tysięcznej manifestacji patriotycznej. Jerzy Osiniak wcielając się w rolę dziadka nie krył wzruszenia.

 Marcin Osiniak, to również postać nietuzinkowa. Urodził sie 2 lutego 1865 r. Z zawodu był majstrem budowlanym. Pracował między innymi przy budowie Dworca Głównego i kościołów św. Elżbiety oraz św. Anny we Lwowie. Czynnie udzielał się przy odbudowie Kolbuszowej, po pożarze z 20 marca 1900 r. kiedy spłonęło 140 domów z drewnianej zabudowy miasta. U progu Wielkiej Wojny był Przewodniczącym Powiatowej Kasy Chorych w Kolbuszowej. Od 24 sierpnia 1914 r. członek Powiatowego Komitetu Narodowego w Kolbuszowej. W okresie międzywojennym pełnił funkcję burmistrza Kolbuszowej. Marcin Osiniak zmarł 3 listopada 1948 r. spoczywa w grobowcu rodzinnym na cmentarzu w Kolbuszowej. Jego syn - a ojciec Jerzego Osiniaka - Wacław, był legionistą, następnie żołnierzem 1920 roku, a po wojnie właścicielem firmy transportowej oraz twórcą kolbuszowskiego kina.

Dr Jan Hupka wraz z towarzyszącym mu Marcinem Osiniakiem, po przejściu przez szpaler utworzony przez Strzelców ze Związku Strzeleckiego "Strzelec" - Józefa Piłsudskiego oraz harcerzy z kolbuszowskiego Hufca Związku Harcerstwa Polskiego wkroczyli na scenę, gdzie wygłosili swoje wystąpienia.

Kolejnym punktem widowiska było symboliczne zdjęcie godła austriackiego oraz zawieszenie orła Polskiego. Pod datą 2 listopada 1918 roku Jan Hupka tak zapisał swoje wspomnienie tego dnia:

„Niwiska, 2 listopada.

Dziś byłem w Kolbuszowej. Z nad wszystkich urzędów pozdejmowano już orły austrjackie i zawieszono polskie. Starosta otrzymuje rozkazy z dwóch stron, od namiestnika ze Lwowa i od P. K. L. (Polskiej Komisji Likwidacyjnej) z Krakowa”.

Scenę z godłami odegrali ojciec i syn, czyli Andrzej i Karol Wesołowscy. Akcentem kończącym oficjalne widowisko historyczne było wypuszczenie 100 balonów w barwach narodowych oraz wspólne odśpiewanie pieśni „My, Pierwsza Brygada” w wykonaniu Orkiestry Dętej MDK w Kolbuszowej, pod dyrekcją Krzysztofa Kłody. Pieśń zaintonował Henryk Puk.

Jeszcze przed rozpoczęciem widowiska harcerze rozdawali wchodzącym na kolbuszowski Rynek osobom kotyliony w barwach narodowych oraz ulotki, na których odwrocie znajdował się tekst pieśni „My, Pierwsza Brygada”. Cały czas na Rynku w Kolbuszowej byli widoczni członkowie Grupy Rekonstrukcyjnej „Walhalla” z Poznania, którzy w mundurach austro-węgierskich i legionowych patrolowali obszar Rynku, wykonywali pokazy musztry oraz organizowali dla najmłodszych różnego typu konkursy i quizy nawiązujące do ich umundurowania i czasów I Wojny Światowej.

Widowisko historyczne zakończył koncert „Dla Niepodległej”, w wykonaniu Orkiestr Dętych z Polski i Węgier, czyli krajów powstałych po rozpadzie Austro-Węgier. Wszystkim biorącym udział w widowisku należy pogratulować, iż pomimo 36 oC w cieniu, wspaniale wypełnili powierzone im role.

Wkrótce zostanie zamieszczony krótki filmik, przedstawiający najważniejsze aspekty widowiska na   Youtube - kanał Biblioteka Kolbuszowa youtube.com/channel/UCo5rbkNSptZj9mdcYfc6ejQ.

Dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2021 w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”.

GALERIA
DSC 5433 
DSC 5283 
DSC 5207 
DSC 5188 
DSC 5171 
DSC 5049 
Od Austro-Węgier do Polski Niepodległej : rok 1918 w Kolbuszowej 
Od Austro-Węgier do Polski Niepodległej : rok 1918 w Kolbuszowej 
Od Austro-Węgier do Polski Niepodległej : rok 1918 w Kolbuszowej 
Od Austro-Węgier do Polski Niepodległej : rok 1918 w Kolbuszowej 
Od Austro-Węgier do Polski Niepodległej : rok 1918 w Kolbuszowej 
nprc
serce
  • Data aktualizacji: 2024-03-18 12:43
  • |
  • Licznik odwiedzin: 5 968 208